Chúng
tôi đã khảo sát một cách có hệ thống về ảnh hưởng của pha tạp Cr đến cấu trúc
tinh thể và tính chất từ của hệ Bi0.5La0.5 Fe1-xCrxO3-δ
(x = 0; 0,05; 0,10; 0,20 và 0,40)
bằng cách kết hợp các phép đo nhiễu xạ tia X (X-ray diffraction -XRD), nhiễu xạ
neutron (Neutron powder diffraction - NPD), chụp ảnh bề mặt bằng kính hiển vi
điện tử (Scanning Electron
Microscope - SEM), tán xạ Raman (Raman scattering - RS) và
các phép đo từ hóa. Kết quả cho thấy ảnh hưởng mạnh mẽ của pha tạp Cr lên các đặc
tính hình thái, tinh thể và từ tính của các hợp chất. Tất cả các mẫu đều có cấu
trúc tinh thể Pnma trực thoi không phân cực. Với x = 0,40, quan sát thấy một lượng
tạp chất nhỏ LaCrO3 cho biết giới hạn tan của Cr trong Bi0,5La0,5FeO3.
Khi pha tạp Cr, kích thước tinh thể tăng
đột ngột từ kích thước nano 31nm đối với x = 0 đến kích thước lớn đối với mẫu
pha tạp: 400 nm, 380 nm, 500 nm và 740 nm tương ứng với x = 0,05, 0,10, 0,20 và
0,40. Sự thay đổi từ kích thước nano sang kích thước lớn này đi kèm với sự giảm
đi khoảng hai lần vi mạch và sự thay đổi đột ngột của các thông số cấu trúc và
phổ dao động. Các phép đo NPD và từ hóa cho thấy trạng thái từ không đồng nhất
với sự tồn tại của các cụm sắt từ (ferromagnetic – FM) và pha phản sắt từ
(antiferromagnetic – AFM) loại G tầm xa. Cả hai trạng thái từ tính đều dần bị
triệt tiêu khi pha tạp Cr, cho thấy sự phát triển của trạng thái giống như thủy
tinh spin do các tương tác từ cạnh tranh. Việc quan sát hiệu ứng trao đổi lớn tự
phát (spontaneous large exchange bias – EB) ở nhiệt độ phòng trong tất cả các mẫu
cần được đặc biệt lưu ý vì có nhiều ứng dụng thực tế. Hiệu ứng EB được phát hiện
bắt nguồn từ việc ghim các spin không bù tại các giao diện giữa các cụm FM và
ma trận AFM.
Song
song với hệ chất trên, chúng tôi còn khảo sát ảnh hưởng của pha tạp Fe đến cấu
trúc và từ tính của Ca3Co2-xFexO6
(x= 0; 0,1; 0,2 và 0,3). Cấu trúc tinh thể trực thoi ban đầu vẫn ổn định khi
pha tạp Fe trong khoảng nhiệt độ 10 -300 K. Các ion Fe định vị tại các vị trí
Co2 của lăng kính tam giác. Sự pha tạp Fe chuyển đổi một số ion Co3+
spin thấp tại các vị trí bát diện Co1 thành các ion Co2+. Đối với
pha thuận từ ở nhiệt độ cao, dấu của nhiệt độ thuận từ của Curie θp
thay đổi từ dương sang âm tại x = 0,2, báo hiệu sự suy yếu của tương tác sắt từ
và sự thống trị của tương tác phản sắt từ ở nồng độ Fe cao hơn. Chúng tôi cũng
quan sát thấy sự giao nhau một phần trạng thái spin thấp sang trạng thái spin
cao của các ion Co1 ở mức pha tạp Fe cao (x = 0,3). Tất cả các mẫu đều thể hiện
thứ tự phản sắt từ hữu ước phạm vi dài, tiếp theo là sự chuyển đổi dạng thủy
tinh spin ở nhiệt độ thấp hơn. Các pha thuận từ ở nhiệt độ thấp bị khử bởi pha
tạp Fe. Sự thay thế Fe cho Co trong Ca3Co2-xFexO6
làm suy yếu cả tương tác nội từ và tương tác từ tính, gây ra bởi rối loạn từ
tính tăng cường do tính chất từ khác nhau của các Ising spin Co và Heisenberg spin
Fe.
Các bài báo:
[1] R. Das, N.T. Dang, V. Kalappattil, R.P. Madhogaria, D.P.
Kozlenko,
S.E. Kichanov, E.V. Lukin, A.V. Rutkaukas, T.P.T. Nguyen, L.T.P. Thao,
N.S. Bingham, H. Srikanth, M.H. Phan, Unraveling the nature of Fe-doping
mediated inter-and intra-chain interactions in Ca3Co2O6, Journal of Alloys and Compounds
851 (2021) 156897 (SCIE) Q1
[2]
N.T. Dang, A.V. Rutkaukas, S.E. Kichanov, D.P.
Kozlenko, H.H. Nguyen, N. Tran, M.Y. Lee, B.W. Lee, T.L. Phan, L.H. Khiem, N.X.
Nghia, L.T.P.
Thao, T.A. Tran, N.T.T. Lieu , D.T. Khan, Strong
Impact of Cr Doping on Structural and Magnetic Properties of Bi0.5La0.5
Fe1-xCrxO3-δ , Journal
of Electronic Materials |